Home-Ofis (Evden) Çalışmalarında İş Sağlığı Ve Güvenliği Uygulamaları

SÖZLEŞMEDE HOME-OFİS (EVDEN) ŞEKLİNDE ÇALIŞMA YAPILACAĞININ BELİRLENMESİ

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili Mevzuatımız, çalışanların iş sağlığı ve güvenliğinin korunmasında işvereni sorumu tutmuştur.

Bu bağlamda; işverenin istihdam ettiği çalışan ile yapılacak işin niteliği ve mekânının belirlenmesi gerekmektedir. Bu İş Kanununun bir gereğidir. Bu durumda çalışmaların Home Ofis şeklinde olacağının yapılan hizmet sözleşmesinde belirlenmesi gerekir. Bir başka değişle işin çalışanın evinde görüleceği sözleşmesinde yer almalıdır.

Genel Kaide hizmet akdinin kuruluş sürecinde bunun belirlenmesidir. Ancak 4857 Sayılı İş Kanunumuzun 22. Maddesinde yer alan düzenleme uyarınca, İşveren, iş sözleşmesiyle veya iş sözleşmesinin eki niteliğindeki personel yönetmeliği ve benzeri kaynaklar ya da işyeri uygulamasıyla oluşan çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle de yapabilmektedir.

Bu bağlamda; COVİD-19 Vakası ile ortaya çıkan PANDEMİ nedeniyle işveren, iş şatlarında değişikliğe gitmek bazı çalışanlarını HOME-OFİS şeklinde istihdam etmek isterse bunu çalışanlarına bildirmek suretiyle uygulamaya koyabilir.

Bu durum, işçiye Yazılı bir bildirim ile duyurulur. İşçinin 6 günlük süre içerisinde işçinin itirazının olmaması durumunda değişik gerçekleştirilir. Kabul etmeyen çalışan yasal hakları verilmek suretiyle iş akdi feshedilebilir. ( CORONA VİRÜS Nedeniyle getirilen işçi çıkış kısıtlamasının burada etkisi bulunmamaktadır)

YAPILAN İŞ İLE SAĞLIK VE GÜVENLİĞİN DENETLENMESİ

Sıklıkla gündeme gelen hususlardan birisi, İşverenin Denetim Hakkını nasıl kullanacağı ile ilgili olmaktadır. İşveren sözleşmeye konulmak şartıyla HOME-OFİS Çalışmaları için Ziyaret Talepleri koyabilir.

HOME-OFİS çalışma mekanı ile ilgili kuralları belirleyebilir. Gerektiğinde denetleyip, standart isteyebilir.

EKİPMAN SORUMLULUĞU KİME AİT

Genel bir kural olarak, sözleşmede HOME-OFİS çalışanın kendi ekipmanını kullanacağına ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmadıkça, HOME-OFİS Çalışmaları için gerekli olan ekipmanın Sağlanması, Kurulması ve Bakımından işveren sorumludur.

İŞ ORGANİZASYONUNUN YÖNETİMİ

İşin organizasyonu: Yürürlükteki Türk Hukuk mevzuatı, varsa işyerinde uygulanan Toplu iş sözleşmeleri ve Şirket kuralları çerçevesinde, HOME-OFİS çalışanı çalışma zamanının organizasyonunu Kendisi yönetir.

Burada esas olan 4857 Sayılı İş Kanununun 5. Maddesinde yer alan düzenleme çerçevesinde HOME-OFİS çalışanın iş yükü ve performans standartlarının, işverenin tesisindeki benzer çalışanların standartlarına eşit olmasıdır.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ SORUMLULUĞU VE ÇERÇEVESİ

HOME-OFİS çalışanlarda da İşverenlerin İş Sağlığı ve Güvenliğinde ki sorumluluğu diğer tüm çalışanlar için getirilmiş olan sorumluluk ile aynıdır. Bu sorumluluk HOME-OFİS çalışanlarının Mesleki Risklerinin Tanımlanmasını ve Önlenmesini içerir.

Bunlar aşağıdaki başlıklar altında toplanmaktadır.

1. Evde ki çalışma Ortamının Uygunluğu
2. İş Ekipmanı (Özellikle Kullanılan BİT’ e ilişkin Ekran Ekipmanı )Uygunluğu
3. Stresin Önlenmesi için ortam yaratılması
4. Zihinsel Rahatlama için ortam yaratılması
5. Elektrik Riskleri
6. Kayma ve Düşme Risklerini önlemek için Temizlik Standartları
7. Manuel Alet Kullanımı

1. HOME-OFİS ÇALIŞMA ORTAMININ SORUNLARI

A) Her şeyden önce, evde aşağıda ki hususları içerir uygun bir çalışma ortamı Sağlanmalıdır.

1. Bir odanın Tahsisi: (ideal olarak) Eğer bu mümkün değilse, en azından HOME-OFİS çalışanın çalışabileceği bir alan Sağlanmalıdır.

Böyle bir alanın belirlenmesi/sınırlan aşağıda ki nedenlerle önemlidir.

• HOME-OFİS çalışanın akustik ve görsel olarak izole edilmesini sağlayarak konsantrasyonu kolaylaştırır ve dikkat dağıtıcı unsurları en aza indirir.
• İş ve ev hayatı arasındaki sınırın korunmasına katkıda bulunur. Bu iki küre arasında bir ayrım kurmanın sembolik bir yoludur,
• Odadan çıkmak işe ara vermek/ayrılmak anlamına gelir.

2. Yeterli sıcaklık, nem ve havalandırma.

3. Görevleri verimli, doğru ve sağlıklı bir şekilde gerçekleştirmek için yeterli aydınlatma (gün ışığı dâhil).

4. Yeterli internet bağlantısı ve telefon hatları

Ekipman ve elektrik kablolarındaki arızalar düzenli olarak kontrol edilmelidir.

B) Ekran ekipmanı ve iş istasyonu Uygun olmalıdır.

HOME-OFİS Çalışmalarında işyerinde kullanılan Araç ve Tesisler tanımının yerini İngilizcede değimiyle WORKSTATİON, Türkçede ise, İŞ İSTASYONU olan yeni bir tanım yer almaktadır.

İş istasyonu Kısaca, profesyoneller veya iş yerleri için tasarlanmış En son özellikteki Mobil veya Masaüstü Bilgisayara verilen isimdir.

HOME-OFİS çalışma da ERGONOMİK riskler en başta gelmektedir. Ekran Ekipmanı ile çalışmak, yetersiz bir iş istasyonu ve hareketsiz çalışma, diğer sorunların yanı sıra;

• Göz Yorgunluğu,
• Kas-İskelet Sistemi Ağrısı Ve Bozuklukları;
• Stres,
• Zihinsel Ve Bilişsel İş Yükü,
• Egzersiz / Sedantarizm (Hareket) Eksikliğine Bağlı Sağlık Etkileri (Obezite, Diyabeti, Kardiyovasküler Patolojiler, Vb.)

Yol açabilecektir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Profesyonelleri; HOME-OFİS de kullanılacak Özel ekipman, malzeme ve aksesuarlar ile birlikte alınacak önleyici tedbirleri HOME-OFİS olarak kullanılacak mekanın uygunluğu ve bu mekanda çalışan tarafından kullanılacak iş istasyonunda yer alacak BİT ‘ i ( Bilgi İletişim Teknolojilerini ele alarak değerlendirmelidir.

Bu değerlendirme yapılırken;

• Kullanıcıya Özgü İhtiyaçlar,
• Alan Kısıtlamaları
• Bilgisayarda Çalışmak İçin Harcanacak Zaman

Dikkate alınmalıdır.

HOME-OFİS Çalışmada (Evden ) İşveren ve Çalışan arasında yapılacak Hizmet Akdine bağlı olarak bilgisayar üzerinden evde yapılacak çalışma için harcanacak zaman, ara sıra evden çalışmadan yapılacak dinlenme ve/veya haftada bir gün tatil, Genel tatillerde çalışmama vb. hususlar için konulmuş düzenlemeler değerlendirmede dikkate alınmalıdır.

Bilgisayar çalışmalarında ortaya çıkabilecek ERGONOMİK Risklerin değerlendirilmesinde dikkate alınacak hususlar konusunda yardımcı olmak amacıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü) tarafından yayınlanmış Yönetmelik, Kontrol Listeleri ve Kılavuzlardan yararlanılmalıdır.

Her ne kadar Yayınlanmış olan Mevzuatta yer alan çalışmaların birçoğu işveren tesislerindeki ofis ortamı için tasarlanmış ise de, bunlarda HOME-OFİS çalışanlar için ÇOK ÖNEMLİ tavsiyeler bulunmaktadır.

C) Teknik İş Ekipmanı ile ilgili ipuçları ve tavsiyelerimiz.

HOME-OFİS çalışanların Mobilyaları, doğal olarak hizalanmış eklemlerinin rahat, nötr bir vücut duruşu sürdürmelerine yardımcı olan ve kasları, tentonları ve iskelet sistemi üzerindeki stresi ve gerginliği azaltacak ve gerektiğinde ayarlanabilecek şekilde ergonomik olmalıdır.

• Çalışanın kullandığı Bilgisayar Ekranı çalışana, rahat bir duruş sağlayabilmek amacıyla ayarlanabilir olmalı, üzerinde Ekran tutucu olmalı, Kısa Klavyesi bulunmalı
• (ideal olarak) düzenli olarak dizüstü bilgisayar kullananlar için bir fare, klavye, ekran veya yerleştirme istasyonu sağlanmalıdır,
• Rahat bir çalışma pozisyonu sağlamak için BİT ekipmanı bileşenlerinin çalışma yüzeyinde yeterli yerleşimi yapılmalıdır.
• HOME-OFİS çalışanın rahat bir pozisyon almasını, pozisyonunu değiştirmesini ve hareket etmesini sağlamak için iş istasyonunda yeterli alanın sağlanmalıdır,
• İş İstasyonunda yeterli aydınlatma, termal konfor ve düşük gürültü seviyesi sağlanmalıdır. Termal Konfor için İŞ İSTASYONUNDA yeterli klima ekipmanı bulundurulmalıdır.

D) Teknik İş Ekipman ve Kullanımı ile ilgili Eğitim Verilmesi

İş Sağlığı ve Güvenliği Profesyonelleri;

• HOME-OFİS çalışanlara çalışma yapacakları iş mobilyalarını ayarlama,
• Kullanacakları BİT için fare ve klavye veya diğer veri giriş aygıtlarını kullanma,
• Rahat, nötr bir çalışma pozisyonu sağlamak için çalışma alanını düzenleme,
• Bilgisayar işi yaparken verilecek molalar ve diğer aktivitelerden kaynaklanan periyodik kesintileri sağlamak, huşusunda,
• Göz yorgunluğunu önlemek ve uzun süreli oturmayı kırmak için kısa, sık verilecek molalar, Molalar sırasında, HOME-OFİS -çalışanı iş istasyonundan uzaklaşmak amacıyla yapacağı, rahatlatıcı egzersiz Teknikleri hususunda eğitim ve
• Gerektiğinde, monotonluğu önlemek için çalışma görevlerinin değiştirilmesini sağlamak ve bu yeni görev için gerekli olan eğitimleri vermek zorundadırlar.

HOME-OFİS çalışanı ile yapılacak Hizmet sözleşmesinde görülecek iş, çalışandan beklentiler, gizlilik, sadakat, bağlık suçlar, ihlaller, disiplin cezaları ve denetim gibi hususlar yer almalıdır.

HOME-OFİS çalışanların gereksiz yere, yöneticileri / iş arkadaşları tarafından ‘meşgul’, ‘mevcut’ ve ‘rahatsız edilmemeleri’ sağlamalı ve Kendilerine gerektiğinde bilgilendirebilmelerini sağlayacak iletişim araçları oluşturulmalıdır.

E) Hareketsiz çalışma / uzun süreli oturma ile ilgili riskleri azaltmak için atılabilecek basit adımlar / faaliyetler

Gün boyunca düzenli aralıklarla yapılacak germe egzersizlerine örnekler:

• Kollarınızı başınızın üzerine kaldırın ve kollarınızla daireler çizin.
• Omuzlarınızı silkin ve birkaç kez ileri ve geri yuvarlayın.
• Sıkı noktalara odaklanarak boynunuzu hafifçe soldan sağa doğru döndürün.
• Ayak bileklerinizi yuvarlayın, ayak parmaklarınızı doğrultun ve ayaklarınızı esnetin.
• Bir dizinizi yere doğrultup kalçalarınızı öne doğru iterek kalça fleksörlerinizi gerin.
• Sandalyeye yaslanın ve göğsünüzü ve omuzlarınızı germek için üst kollarınızı sandalyeye geri itin.

Ellerinizi sandalyenizin arkasına sıkıştırın ve omuzlarınızı geriye doğru uzatın.

F) İş günü boyunca hareket etmeye ve aktif kalmaya yönelik oturma egzersizlerine örnekler.

• Kalçanızı 5-10 saniye sıkın.
• Ellerinizi ve önkollarınızı egzersiz yapmak için bir el tutucu kullanın.
• Pazı buklelerini ağır bir zımba veya dolu su şişesi ile yapın.
• Ab antrenmanı yapmak için sandalyenizi döndürün.
• Masanın altında bacaklarını kaldırıp, indirin
• 15-30 saniye boyunca sandalyenizde çömelin.

Kollarınızı kullanarak kendinizi sandalyenizin üzerine kaldırın

G) Çalışma rutininize eklenebilecek egzersizlere örnekler:

Ahizesiz bir telefonunuz varsa, telefon görüşmeleri sırasında ayağa kalkın veya yürüyün.

• Öğle yemeğini masanızdan yiyin.
• Öğle molalarında ve molalarda yürüyün.
• Her 30 dakikada bir masanızda gerin.
• Bilgisayarınızdan her 30 dakikada bir durun ve mola verin.
• Gününüze en az 10 dakika orta veya kuvvetli yoğunlukta aerobik egzersiz ekleyin, bu da kalbi pompalamak ve kalori yakmak için yeterlidir.
• Bir oturma hesap makinesi kullanın ve gerekirse hareketsiz davranışınızı değiştirin.
• Ayarlanabilir çalışma istasyonları kullanın, böylece hem ayakta hem de oturarak çalışabilirsiniz.
• İş gününüze daha fazla kısa mola veya mikro mola ekleyin.

Hareketsiz çalışmaya maruz kalma için maksimum zaman aralığında, örneğin maksimum 2 ardışık saat ve vardiya başına 5 saatten fazla olmamak üzere anlaşın.

2. STRES VE RUH SAĞLIĞI SORUNLARI

HOME-OFİS çalışanlar için ana stres kaynakları arasında;

• Uzun Çalışma Saatleri;
• Yoğun Ve Esnek Çalışma;
• İş Organizasyonu;
• İzolasyon Ve
• Ücretli İşler İle Özel Hayatları Arasındaki Sınırların Bulanıklaştırılması yer almaktadır.

Bu sorunların çözümlenmesinde Birkaç yaklaşım önerilerimiz, HOME-OFİS-çalışanlarının iş-yaşam dengesini geliştirmelerine yardımcı olacaktır diye düşünüyoruz.

Kullanılabilecek bazı stratejiler;

• Güne rutin veya günlük bir ritüel ile başlayın ve bitirin (giyin, yürüyüşe çıkın veya herhangi bir dinamik aktiviteye – ekran olmadan) ve her gün aynı saatte başlayıp bitirmeye çalışın.
• İletişim kurulabilecekleri saatleri (akranlar veya yöneticiler tarafından) belirleyin.
• İş gününü planlayın ve ona bağlı kalın (fazla çalışma veya kalıcı işten kaçınmak için çalışma saatlerini kontrol etmek için).
• Bir dizüstü bilgisayarı kaldırarak veya (iş) telefonunu kapatarak bağlantıyı kesin.
• Düzenli ve kısa molalar ve öğle yemeği molası planlayın ve atın.
• Çalışılacak belirli bir oda / alan var, böylece bu oda bırakıldığında iş biter.

Ortaklar, çocuklar ve / veya ev arkadaşları ile çalışma saatleri etrafında sınırlar oluşturun.

İzole, Bağlantısız Veya Terk Edilmiş Olma Hissini Önlemek İçin Önereceğimiz Bazı İpuçları

HOME-OFİS -çalışmadan kaynaklanan izolasyonun, HOME-OFİS-çalışanların iş sağlığı ve refahı üzerinde potansiyel olumsuz etkileri olabilir; bu nedenle HOME-OFİS çalışan ve işveren veya iş arkadaşları arasında iyi bir iletişimin sağlanması çok önemlidir.

• İşveren tarafından iletişim araçlarının sağlanması (e-postalar, sohbetler, paylaşılan belgeler, video konferans, ortak çalışma araçları, paylaşılan gündem, vb.) Ve ilgili desteklerin verilmesi arzu edilir.
• HOME-OFİS çalışanlar, iş, ekip ve organizasyonla ilgili en son gelişmelerden haberdar olmak için işveren tarafından yerleştirilen iletişim araçlarını kullanmak İSTERLER.
• HOME-OFİS çalışanlar düzenli toplantıların planlanmasını, yöneticiyi, ekibi ve müşterileri takip edebilmeyi, sürekli iletişim kurabilmeyi ve olumlu çalışma ilişkilerini geliştirmeye yardımcı olunmasını arzı ederler.
• HOME-OFİS Çalışanlar, Çevrimiçi ortamda bir araya gelerek (resmi olmayan kahve araları, tartışma forumları / sohbetler vb.) Gayri resmi temas sağlanmasını arzu ederler.
• Yöneticilerin kendileriyle temas halinde olmasını, sağlıklı ve güvenli olduklarından emin olunup olunmadığının takip edilmesini, bu hususta kendileriyle düzenli temas sağlanmasını arzu ederler
• HOME-OFİS -çalışanlar, denetim ağı oluşturulmasını ve çalışmalarının, performanslarının takdir edilmelerin arzu ederler.
• HOME-OFİS Çalışanlar, iş arkadaşları ile temas için bir rutin oluşturulmasını arzu ederler.